«Παχύσαρκα παιδιά, αύριο παχύσαρκοι ενήλικες».
Η παιδική παχυσαρκία είναι πλέον η επιδημία που μαστίζει τις μοντέρνες κοινωνίες.
Προκαλεί τρομερές σωματικές και ψυχικές συνέπειες. Τα παχύσαρκα παιδία φέρουν αυξημένο ρίσκο για προβλήματα υγείας τόσο στην παιδική ηλικία όσο και στην ενηλικίωση (π.χ., αυξημένο ρίσκο για καρδιοαγγειακά προβλήματα και καρκίνο κατά την ενήλικη ζωή). Η παιδική παχυσαρκία αυξάνει κατά πολύ το ρίσκο για παχυσαρκία στην ενήλικη ζωή επειδή αποκτούνται ανθυγιεινές συνήθειες που γίνονται τρόπος ζωής.
Η παχυσαρκία επηρεάζει επίσης την ψυχική ανάπτυξη. Τα παχύσαρκα παιδιά και έφηβοι συνήθως τρέφουν και εκφράζουν αρνητικά συναισθήματα για το σώμα τους, έχουν αρνητική αυτοεικόνα και χαμηλή αυτοεκτίμηση. Συχνά πέφτουν θύματα διακρίσεων και πειραγμάτων από τους συνομήλικους με αποτέλεσμα σοβαρές κοινωνικές και συναισθηματικές συνέπειες: κατάθλιψη, κοινωνική απομόνωση και χαμηλή σχολική επίδοση.
Πολλοί γονείς διερωτούνται γιατί το δικό τους παιδί να είναι παχύσαρκο και απελπισμένοι ψάχνουν την αιτία. Στην πραγματικότητα όμως, δεν υπάρχει μια αιτία αλλά πολλοί παράγοντες που προωθούν την παιδική παχυσαρκία. Πρώτο στη λίστα των παραγόντων, είναι το κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο ζούμε που θα μπορούσαμε να το χαρακτηρίσουμε ως «παχυσαρκογόνο», αφού προωθεί ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες και την έλλειψη ευκαιριών για άσκηση. Καθημερινά γινόμαστε δέκτες της πλύσης εγκεφάλου που μας γίνεται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, και τις διαφημίσεις που πιέζουν για υπερκατανάλωση. Η απουσία υγιεινών επιλογών στις καντίνες των κινηματογράφων, στους παιχνιδότοπους και συχνά στα σχολεία είναι εμφανής. Κατά την τελευταία δεκαετία έχουμε υποστεί τεράστιες αλλαγές και στην κουλτούρα, τα έθιμα και τις συνήθειες μας. Τα δυτικά πρότυπα μπήκαν για καλά στη ζωή μας. Διεθνή φαστφουντάδικα και κάθε λογής καφετέριες και παγωταρίες, ξεφυτρώνουν παντού σαν μανιτάρια. Οι μητέρες είμαστε πλέον εργαζόμενες, πιόνια της πιεστικής ρουτίνας που μας σπρώχνει από ’δω και απ’ εκεί, σε διάφορες κατευθύνσεις. Τρέχουμε να τα προλάβουμε όλα με αποτέλεσμα να απουσιάζουμε από το σπίτι και κατ’ επέκταση και από την οργάνωση της οικογενειακής διατροφής. Συχνά τα παιδιά τρώνε μόνα κάνοντας ανθυγιεινές επιλογές.
Υπάρχουν επίσης και κάποιοι οικογενειακοί παράγοντες που οδηγούν στην παχυσαρκία. Το οικογενειακό περιβάλλον και η διατροφική συμπεριφορά, τα οικογενειακά γεύματα, η οικογενειακή λειτουργία, και γενικά ο τρόπος ζωής της οικογένειας μπορεί επίσης να προωθεί την υπερκατανάλωση, τις ανθυγιεινές διατροφικές συνήθειες και την έλλειψη άσκησης. Ορισμένα παραδείγματα είναι η χρήση φαγητού για επιβράβευση, το φαγητό μπροστά στην τηλεόραση, και τα συχνά γεύματα εκτός σπιτιού συνήθως με αυξημένα λιπαρά αφού έχουν νοστιμότερη γεύση. Οι σύγχρονες δραστηριότητες με τις οποίες ασχολούνται τώρα τα παιδία είναι περισσότερο καθιστικές παρά κινητικές. Έχει αυξηθεί η χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, τα βίντεο παιχνίδια κι οι ώρες μπροστά στην τηλεόραση…
Για να είναι αποτελεσματική η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας θα πρέπει να γίνει δουλειά σε όλα τα επίπεδα ώστε να βελτιωθεί η σωματική και ψυχική υγεία του παιδιού.
Είναι ιδιαίτερα σημαντική η συμμετοχή της οικογένειας για την επιτυχία. Πρώτα θα πρέπει να βελτιωθεί η λειτουργικότητα της οικογένειας και του τρόπου ζωής.
Ένα βήμα τη φορά, αργά και σταθερά, κάνουμε μικρές αλλαγές σε διάφορα επίπεδα (π.χ., απαγόρευση τροφής μπροστά στην τηλεόραση, νέες διατροφικές συνήθειες και αύξηση άσκησης για όλη την οικογένεια). Οι γονείς θα πρέπει να μετριάσουν τις απαιτήσεις τους παρά να επιθυμούν γρήγορες λύσεις. Δεν μπαίνουμε κατευθείαν στο χάσιμο βάρους! Σε μικρά παιδιά μπορεί επίσης να στοχεύσουμε τη μείωση της παχυσαρκίας καθώς αυξάνεται το ύψος. Κυριότερος στόχος μας θα πρέπει να είναι η βελτίωση των διατροφικών συνηθειών και ένας περισσότερο υγιεινός τρόπος ζωής ώστε να διατηρηθεί και το αποτέλεσμα εφ’ όρου ζωής.
Αποφύγετε τις επικρίσεις. Αποφεύγετε να βάζετε ετικέτες. Δεν υπάρχουν «λαίμαργα παιδιά» ή «λαίμαργοι ενήλικες». Μόνο παράγοντες που προωθούν την παχυσαρκία. Οι γονείς θα πρέπει να γίνετε το «καλό παράδειγμα» υγιεινής συμπεριφοράς, να ενθαρρύνετε την επιθυμητή συμπεριφορά και να κινητοποιείτε το παιδί για αλλαγή. Επίσης να αντιμετωπίζετε την αρνητική συμπεριφορά και τις αρνητικές αντιδράσεις (π.χ., κρίσεις, υστερίες, ξεσπάσματα θυμού) με ομαλό τρόπο.
Αυξήστε την επικοινωνία με το παιδί σας για να αντιμετωπίσετε οποιαδήποτε συναισθηματικά προβλήματα. Μάθετε πως αισθάνεται το παιδί σας και αν είναι θύμα επιθετικότητας. Συζητήστε μαζί του πως νιώθει. Ονομάστε τα διάφορα συναισθήματα. Γίνετε καλοί ακροατές! Δείξτε συμπαράσταση και γίνετε στήριγμα.
Αν χρειαστεί, συμβουλευτείτε έναν ειδικό ψυχολόγο σε θέματα παχυσαρκίας και διατροφής.
