Πώς να μιλήσετε σε ένα παιδί για το θάνατο…
Ο θάνατος ενός γονιού, ενός συγγενικού προσώπου, ακόμα και ενός κατοικίδιου ζώου είναι ένα οδυνηρό γεγονός στη ζωή των παιδιών και των εφήβων, αλλά και όλης της οικογένειας. Οι γονείς πολλές φορές νομίζουν ότι προφηλάσσουν τα παιδιά τους με το να αποκρύψουν την αλήθεια για την απώλεια ή με το να δώσουν ψεύτικες πληροφορίες. Η πιο συνηθισμένη φράση που λένε οι μεγάλοι στα παιδιά είναι: “Ο παππούς σου θα πάει ένα μακρινό ταξίδι”, το οποίο σημαίνει για το παιδί ότι ο παππούς θα επιστρέφει, όπως έκανε παλιά μετά από ένα ταξίδι. “Ο παππούς σου θα πάει σε ένα ωραίο μέρος όπου δεν θα πονάει και δεν θα υποφέρει άλλο”. Τα παιδιά ωστόσο μπερδεύονται, καθώς βλέπουν τους μεγάλους να κλαίνε, όταν ο παππούς πεθάνει. Στην πραγματικότητα η απόκρυψη της αληθείας ή η παροχή ψεύτικων πληροφοριών είναι αυτή που δυσκολεύει τη θέση των παιδιών και δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα.
Είναι απαραίτητο λοιπόν τα παιδιά να είναι ενήμερα γι’ αυτό που συμβαίνει, και η ενημέρωση να γίνεται με βάση την ηλικία του παιδιού και την ικανότητα του να αντιλαμβάνεται την έννοια του θανάτου. Είναι καλό να γνωρίζετε ότι: τα παιδιά προσχολικής ηλικίας αντιλαμβάνονται το θάνατο ως απουσία αλλά δεν κατανοούν ότι ο θάνατος είναι οριστικός. Πιστεύουν ότι αυτός ο άνθρωπος που πέθανε, θα επιστρέψει και ότι εξακολουθεί να ζει, να σκέφτεται και να αισθάνεται εκεί που βρίσκεται. Τα παιδιά σχολικής ηλικίας κατανοούν ότι ο θάνατος είναι μη αναστρέψιμος, αλλά θεωρούν ότι συμβαίνει μόνο στους άλλους.
Με βάση τα παραπάνω, θα πρέπει η ενημέρωση να γίνεται άμεσα χωρίς καθυστερήσεις, με ειλικρίνεια για το τι συνέβη και πως και με λόγια κατανοητά για το παιδί. Κυρίως στα μικρά παιδιά θα πρέπει να δοθεί προσοχή σε λεπτομέρειες ιατρικές που πιθανόν να μπερδέψουν και να αγχώσουν το παιδί. Για παράδειγμα, δεν χρειάζεται ένα πολύ μικρό παιδί να ακούσει ότι “η καρδιά του κουράστηκε “ή ότι” δεν μπορούσε πια να αναπνεύσει”. Αυτό που είναι σημαντικό να ακούσει είναι ότι δεν θα είναι πια μαζί μας, δεν θα ξαναέρθει. Να χρησιμοποιούνται λέξεις που δηλώνουν αυτό που έγινε όπως “πέθανε”,” θάνατος” και όχι “έφυγε”, “χάθηκε” διότι το παιδί πρέπει να καταλάβει ότι ο θάνατος είναι ένα μη αναστρέψιμο γεγονός, δεν θα ξαναγυρίσει αυτός που “έφυγε” και όσο και να ψάξει δεν θα βρει αυτόν που “χάθηκε”.
Να δίνετε χρόνος ώστε το παιδί να εκφράζει τα συναισθήματα του και να διατυπώνει ερωτήσεις και όχι να κατακλύζεται από πληροφορίες. Να αποφεύγονται υποδείξεις για το πώς να αισθάνεται ή προτροπή να μην αισθάνεται ή να μην το σκέφτεται. Να επαναλαμβάνονται πληροφορίες που ήδη έχουν δοθεί κάθε φορά που το παιδί ξαναρωτά στην προσπάθεια του να καταλάβει τι συνέβη.
Κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό να απορροφά πληροφορίες και να κατανοεί. Ο ενήλικας που μιλά με το παιδί να μην διστάζει να μοιράζεται μαζί του σκέψεις και συναισθήματα, ακόμα και να κλαίει μαζί του, αποφεύγοντας φυσικά την υπερβολή στην έκφραση των συναισθημάτων του. Αυτό βοηθά το παιδί να νιώσει ότι μπορεί και εκείνο να έχει ανάλογα συναισθήματα.
