Στο προηγούμενο άρθρο με θέμα την προεφηβεία, «Γονείς προ εκπλήξεων:
Όταν οι ξαφνικές εξελίξεις μας πιάνουν στο γονεϊκό ρόλο απροετοίμαστους», είχα εξηγήσει τι είναι η προεφηβεία και τι να περιμένουν οι γονείς. Στο παρόν άρθρο θα καταπιαστώ με το θέμα της σωστής προετοιμασίας του παιδιού για την είσοδό του στην εφηβεία γιατί όπως εξήγησα προηγουμένως, η προεφηβεία είναι ιδανική περίοδος για να σταθούμε κοντά στο παιδί και να του μιλήσουμε για τις βασικές γραμμές της εφηβικής ανάπτυξης και για άλλα σημαντικά ζητήματα που αναμένεται να το απασχολήσουν στη συνέχεια.
Σ’ αυτό το σημείο θα ήθελα να τονίσω πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος των γονέων οι οποίοι είναι σε πλεονεκτική θέση για να βοηθήσουν το παιδί τους και ν’ αποτελέσουν γι’ αυτό τη βασικότερη πηγή πληροφοριών και στήριξης. Πέρα από τη ψυχοεκπαίδευση που γίνεται στο σχολείο οι γονείς είναι αυτοί που θα πρέπει να μιλήσουν στο παιδί με αμεσότητα και ειλικρίνεια και ν’ απαντήσουν χωρίς αμηχανία (αν είναι δυνατόν) στις οποιεσδήποτε ερωτήσεις του.
Οι γονείς είναι καλό να μιλήσετε στο παιδί για τα τρία πιο σημαντικά θέματα που προκύπτουν σε αυτή τη μετάβασή από την παιδική ηλικία στην εφηβεία:
Αλλαγές στο σώμα
Εξηγήστε στο παιδί ότι οι αλλαγές οφείλονται κυρίως στη φυσιολογική διαδικασία της σεξουαλικής ωρίμανσης (π.χ., ορμονικές αλλαγές, ανάπτυξη μαστών, τριχοφυΐα, αλλαγή στη φωνή). Μιλήστε οπωσδήποτε στο κορίτσι για την εμφάνιση της εμμήνου ρύσης και στο αγόρι για το φαινόμενο της ονείρωξης. Εξηγήστε ακόμη ότι μερικές αλλαγές μπορεί να είναι δυσάρεστες (π.χ., ακμή) αλλά καθησυχάστε το παιδί εξηγώντας του ότι υπάρχει η κατάλληλη αντιμετώπιση με την βοήθεια ειδικών (ιατρών, ψυχολόγων/ψυχοθεραπευτών) ακόμη για τις αλλαγές εκείνες που δεν είναι καλοδεχούμενες. Για παράδειγμα υπάρχουν κορίτσια που είναι ευάλωτα στις διατροφικές διαταραχές (π.χ., νευρογενής ανορεξία και νευρογενής βουλιμία) ακριβώς επειδή δεν είναι έτοιμα να μεγαλώσουν και απεχθάνονται τις αλλαγές στο σώμα τους.
Αλλαγές στη διάθεση
Εξηγήστε στο παιδί ότι λόγω ορμονικών αλλαγών είναι δυνατόν να αισθάνεται περισσότερη ευαισθησία, να είναι πιο ευερέθιστο και γενικά να έχει συναισθηματική αστάθεια και κυκλοθυμία. Ο προέφηβος πρέπει να είναι ενήμερος ότι όλες αυτές οι αλλαγές είναι απόλυτα φυσιολογικές εξαιτίας της αυξομείωσης των ορμονών. Επιβεβαιώστε το παιδί ότι θα είστε πάντα κοντά του και θα το στηρίζετε. Προσοχή! Φροντίστε οπωσδήποτε να τηρήσετε την υπόσχεσή σας και αποφύγετε να βάζετε λάδι στη φωτιά προκαλώντας έτσι από δική σας κακή διαχείριση περαιτέρω εκρήξεις και συγκρούσεις με το παιδί σας.
Σεξ και σεξουαλική αγωγή
Σεξ και σεξουαλική αγωγή Τα παιδιά χρειάζονται σωστή ενημέρωση και ψυχοεκπαίδευση σε θέματα που αφορούν το σεξ. Ένα παιδί μπορεί να αισθάνεται αμήχανο να κάνει στους γονείς του ερωτήσεις για το σεξ, έτσι θα ήταν καλό να ξεκινήσετε εσείς τη συζήτηση αν το διαισθανθείτε εφόσον κρίνετε ότι το παιδί σας είναι έτοιμο ν’ ακούσει. Παρόλο που όπως ανέφερα προηγουμένως η καλύτερη πηγή πληροφοριών για την προετοιμασία του παιδιού στην προεφηβεία θα πρέπει να είναι οι γονείς του εντούτοις σύμφωνα με έρευνες λιγότεροι από ένας στους τρεις εφήβους θεωρεί τελικά τους γονείς του σημαντική πηγή πληροφοριών ίσως γιατί διαισθάνονται την αμηχανία και τη δυσκολία των γονιών τους να μιλήσουν για το σεξ. Κάτι τέτοιο είναι λυπηρό γιατί πολλοί έφηβοι καταφεύγουν στο διαδίκτυο ή συζητάνε αυτό το θέμα με τους συνομήλικους φίλους τους με αποτέλεσμα να πάρουν λανθασμένη ή μη ολοκληρωμένη πληροφόρηση. Συχνά επίσης ένα παιδί μπορεί να τύχει να παρακολουθήσει στο διαδίκτυο ή στην τηλεόραση βίντεο και ταινίες με ακατάλληλο για την ηλικία του περιεχόμενο και να λάβει λανθασμένα μηνύματα γύρω από την ερωτική πράξη. Αν κι εσείς αισθάνεστε αμήχανοι να μιλήσετε για το σεξ στο παιδί σας παραδεχθείτε το με ειλικρίνεια.
Η σεξουαλική αγωγή είναι προτιμότερο να ξεκινά όταν το παιδί αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του και το σώμα του από μια πιο ώριμη σκοπιά. Οι γονείς θα ήταν καλό να μιλήσετε στο παιδί για το σεξ στην αρχή της προεφηβείας ξεκινώντας με λόγια λιτά και δίνοντας απλά μηνύματα για τα μέρη του σώματος και το ρόλο τους, τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι κάνουν σεξ και για το πώς γίνονται τα παιδιά. Υπάρχουν επίσης πολλά ψυχοεκπαιδευτικά βιβλία κατάλληλα για αυτές τις ηλικίες και θα ήταν καλό να τα διαβάσετε πρώτα εσείς οι ίδιοι ώστε να γνωρίζετε το περιεχόμενό τους και σε περίπτωση που αισθάνεστε αμήχανοι να τα δώσετε στα παιδιά σας αλλά να τους επιτρέψετε να επιστρέψουν σ’ εσάς με τις απορίες τους.
Επίλογος
Κατά τη διάρκεια της προετοιμασίας του παιδιού είναι απαραίτητο οι γονείς να είστε ήδη ενημερωμένοι για το τι θα πείτε στο παιδί πριν του μιλήσετε και να συνεχίσετε να ενημερώνεστε για θέματα γύρω από την προεφηβεία και την εφηβεία γενικότερα. Αν αισθάνεστε αβεβαιότητα ή αμηχανία μην διστάσετε να ζητήσετε τη στήριξη κάποιου ψυχολόγου/ψυχοθεραπευτή με ειδίκευση σε θέματα που αφορούν παιδιά και εφήβους.
Καλή επιτυχία!
*Ακολουθεί το άρθρο: «Προεφηβεία (Μέρος Γ): Πώς να διαχειριστείτε καλύτερα το παιδί αυτή τη δύσκολη περίοδο».
