Ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα που μας απογειώνει. Είναι απαραίτητος για την εξέλιξη του ανθρώπου αφού βοηθά στην επιλογή του κατάλληλου συντρόφου κι έπειτα στο δέσιμο και τη δέσμευση μαζί του για τη δημιουργία οικογένειας και κατ’ επέκταση για τη διαιώνιση του ανθρώπινου είδους. Ο εθισμός στον έρωτα όμως μπορεί ν’ αγγίξει τα όρια διαταραχής με σοβαρές συνέπειες για την ψυχική και σωματική υγεία αλλά και για την μετέπειτα πορεία της ζωής ενός ανθρώπου. Μπορεί ακόμη να καταλήξει σ’ αυτοκτονία ή στα λεγόμενα «εγκλήματα πάθους» που τυγχάνει ν’ ακούμε στις ειδήσεις, με πρόσφατο παράδειγμα την τραγωδία που αφορούσε τον ολυμπιονίκη Όσκαρ Πιστόριους ο οποίος δολοφόνησε την φίλη του από παθολογική ζήλια.
Οι ποιητές κι οι συγγραφείς ύμνησαν τον έρωτα μέσα στους αιώνες και στις μέρες μας οι καλλιτέχνες, οι συνθέτες, οι σεναριογράφοι κι οι σκηνοθέτες συνεχίζουν να τον εξιδανικεύουν μ’ αποτέλεσμα ν’ αλλοιώνονται οι αντιλήψεις κι οι πεποιθήσεις στο μυαλό των ανθρώπων για το τι είναι «αληθινός έρωτας» ή «αληθινή αγάπη». Απ’ αυτά τα εξωπραγματικά ή/και άσχημα παραδείγματα αγάπης κι έρωτος επηρεάζονται κυρίως οι γυναίκες εφ’ όσων εκ φύσεως είναι πιο ευαίσθητες και συναισθηματικές από τους άντρες.
Ο εθισμός στον έρωτα παίρνει διάφορες μορφές:
Εθισμός στα ρομάντζα
Ο εθισμένος στα ρομάντζα περνάει πολύ χρόνο καθημερινά έχοντας φαντασιώσεις που αφορούν κυρίως τη ρομαντική αγάπη και τις διάφορες ρομαντικές τελετουργίες (τρόπους εκδήλωσης κι έκφρασης της ρομαντικής αγάπης). Διαφυλάττει την πεποίθηση-ψευδαίσθηση ότι μόνο η ρομαντική αγάπη κι οι ρομαντικές σχέσεις μπορούν να τον κάνουν χαρούμενο. Έτσι σιγά σιγά καλλιεργείται μια εξάρτηση στις φαντασιώσεις και στην ιδέα της ρομαντικής αγάπης.
Σύντομα για να βιώσει την ιδανική ρομαντική αγάπη που έχει στο μυαλό του ο εθισμένος, προβάλλει την έντονη επιθυμία του σε κάποιο άτομο με το οποίο αισθάνεται έλξη. Τότε αρχίζει να καλλιεργείται η ερωτική τρέλα προς το άτομο του πόθου του κι έτσι ο εθισμένος έχει διαρκώς στην έννοια του το συγκεκριμένο άτομο. Ένας παθιασμένος δεσμός ξεκινά (πολλές φορές στη φαντασία και μόνο κι όχι στην πραγματικότητα). Μερικοί από τους εθισμένους μπορεί ακόμη να έχουν παράλληλους δεσμούς. Όταν το πάθος αρχίζει να εξασθενεί, ο εθισμένος στο ρομάντζο αρχίζει να βαριέται και σύντομα θα επιδιώξει να βρει τον επόμενο ιδανικό εραστή.
Ο εθισμένος στα ρομάντζα αρχίζει να αισθάνεται ένα υπαρξιακό κενό. Η ρομαντική αγάπη θα του γίνει ακόμη μεγαλύτερη εμμονή ώστε διαρκώς να την επιδιώκει και να την ψάχνει παντού για να μπορέσει και πάλι να νιώσει το αρχικό έντονο πάθος. Σιγά σιγά η ψυχική και σωματική του υγεία φθείρονται. Μπορεί να υπάρξει ακόμη και κατάθλιψη κι άλλοι εθισμοί σε ουσίες που επιδεινώνουν τη συναισθηματική οδύνη.
Εθισμός σ’ ένα συγκεκριμένο άτομο
Αρχικά υπάρχει έντονη έλξη σε συγκεκριμένο άτομο κι ένας παράφορος ενθουσιασμός ξεκινά. Στην ουσία κάποιος εξιδανικεύει κάποιον που δεν γνωρίζει καλά μόνο και μόνο επειδή αισθάνεται υπέρμετρη έλξη γι’ αυτό το άτομο. Σύντομα ο εθισμένος προβάλλει στο άλλο άτομο όλα τα όνειρα και τις προσδοκίες του για τον ιδανικό εραστή και το ιδανικό ρομάντζο. Θεωρεί δηλαδή ότι μαζί μ’ αυτό το άτομο θα ζήσει αιώνια ευτυχία και αγάπη. Ο εθισμένος τυφλώνεται απ’ τη ψευδαίσθηση ότι μόνο αυτό το άτομο μπορεί να τον κάνει ευτυχισμένο ή/και να του ικανοποιήσει την έντονη επιθυμία που έχει για να αγαπήσει και ν’ αγαπηθεί. Μέρα με τη μέρα η εξάρτηση μεγαλώνει κι ο εθισμένος χάνει την δυνατότητα να δει ξεκάθαρα τα πράγματα και να μπορεί πλέον να κάνει αντικειμενικές επιλογές.
Η εμμονή του για το συγκεκριμένο άτομο θα του καλλιεργήσει έντονο πάθος, ζήλια και την ανάγκη για έλεγχο με αποτέλεσμα το άλλο άτομο να αισθάνεται δυσφορία κι ίσως να αποφασίσει τελικά να φύγει από τη σχέση. Αυτό θα προκαλέσει βέβαια περαιτέρω σοβαρές συνέπειες στη συναισθηματική και σωματική υγεία του εθισμένου.
Εθισμός στις σχέσεις
Εθισμός στις σχέσειςΟ εθισμένος στις σχέσεις περνάει πολύ χρόνο να ονειροπολεί και να φαντασιώνεται τη ρομαντική σχέση. Θεωρεί ότι μόνο σε μια ρομαντική σχέση μπορεί να είναι ευτυχισμένος κι ολοκληρωμένος κι αυτή του η ψευδαίσθηση του στοιχίζει εφ’ όσον χάνει την ηρεμία του λόγω της έντονης εμμονής του να έχει ερωτική σχέση με κάποιο άλλο άτομο.
Η επιθυμία του να είναι σε μια ερωτική σχέση σύντομα προβάλλεται πάνω σε κάποιο άλλο άτομο. Μόνη του έννοια κι εμμονή η διατήρηση της σχέσης αυτής που μπορεί να φτάσει στα άκρα. Ο εθισμένος κρέμεται από το άλλο άτομο και τη σχέση, θέλει να το φροντίζει, να το ελέγχει, μπορεί ακόμη να ανεχθεί και την κακοποίηση ή την αμέλεια επειδή φοβάται να χάσει τη σχέση και να μείνει μόνο. Όσο κακή κι αν είναι η σχέση ο εθισμένος κάνει τα πάντα για να την κρατήσει μ’ αποτέλεσμα να εξαντλείται συναισθηματικά και σωματικά. Μπορεί ακόμη για να καταλήξει σ’ άλλους εθισμούς για ν’ αντιμετωπίσει την κατάθλιψη και την απελπισία του.
Αντιμετώπιση του εθισμού στον έρωτα
Η θεραπεία απαιτεί πρώτα την παραδοχή του προβλήματος και την αναθεώρηση βασικών αντιλήψεων και πεποιθήσεων που αφορούν στον έρωτα και στην αγάπη:
- Ο έρωτας με την πρώτη ματιά δεν μπορεί να είναι αγάπη με την πρώτη ματιά. Είναι ψευδαίσθηση να πιστεύει κανείς ότι αγαπάει και χρειάζεται ένα άτομο το οποίο καν δεν γνωρίζει και δεν έχει βιώσει μαζί του καταστάσεις κι εμπειρίες.
- Είναι σημαντικό ν’ αντιληφθεί ο εθισμένος ότι η εμμονή δεν είναι αγάπη ούτε κι η υπέρμετρη ζήλια απόδειξη υπερβολικής αγάπης. Όλα αυτά τελικά θα σκοτώσουν τον έρωτα και την αγάπη.
- Η εξάρτηση σ’ ένα συναίσθημα, άτομο ή σχέση δεν είναι υγιής αλλά στερεί το δικαίωμα μιας υπεύθυνης προσωπικής επιλογής, την αυτονομία, την αυτοσυντήρηση και την αυτοεκτίμηση ενός ανθρώπου.
- Όταν ο εθισμένος μπει σε ατομική ή/και ομαδική θεραπεία θα πρέπει να είναι έτοιμος να επουλώσει πληγές από το παρελθόν που μπορεί να τον ώθησαν στον εθισμό αυτό.
- Θα πρέπει κανείς να αντιληφθεί ότι μπορεί να πάρει και να δώσει αγάπη μέσα από άλλες μορφές αγάπης. Να στραφεί δηλαδή και σ’ άλλες αγάπες, όπως για παράδειγμα τη φιλία, την αγάπη και τη φροντίδα για ένα κατοικίδιο, την μητρική ή πατρική αγάπη, την αγάπη για ένα χόμπι, ή για ένα ιερό σκοπό (π.χ. φιλανθρωπία).
«Ο έρωτας είναι απλά μια ψευδαίσθηση»
Όσκαρ Ουάιλντ, Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέη
